素
sù
书
shū
全
quán
文
wén
《 原 始 章 》
夫
fū
道
dào
、 德
dé
、 仁
rén
、 义
yì
、 礼
lǐ
五
wǔ
者
zhě
, 一
yì
体
tǐ
也
yě
。 道
dào
者
zhě
, 人
rén
之
zhī
所
suǒ
蹈
dǎo
, 使
shǐ
万
wàn
物
wù
不
bù
知
zhī
其
qí
所
suǒ
由
yóu
。 德
dé
者
zhě
, 人
rén
之
zhī
所
suǒ
得
dé
, 使
shǐ
万
wàn
物
wù
各
gè
得
dé
其
qí
所
suǒ
欲
yù
。 仁
rén
者
zhě
, 人
rén
之
zhī
所
suǒ
亲
qīn
, 有
yǒu
慈
cí
慧
huì
恻
cè
隐
yǐn
之
zhī
心
xīn
,
以
yǐ
遂
suì
其
qí
生
shēng
成
chéng
。 义
yì
者
zhě
, 人
rén
之
zhī
所
suǒ
宜
yí
, 赏
shǎng
善
shàn
罚
fá
恶
è
, 以
yǐ
立
lì
功
gōng
立
lì
事
shì
。 礼
lǐ
者
zhě
, 人
rén
之
zhī
所
suǒ
履
lǚ
, 夙
sù
兴
xīng
夜
yè
寐
mèi
, 以
yǐ
成
chéng
人
rén
伦
lún
之
zhī
序
xù
。
夫
fū
欲
yù
为
wéi
人
rén
之
zhī
本
běn
, 不
bù
可
kě
无
wú
一
yī
焉
yān
。 贤
xián
人
rén
君
jūn
子
zǐ
, 明
míng
于
yú
盛
shèng
衰
shuāi
之
zhī
道
dào
, 通
tōng
乎
hū
成
chéng
败
bài
之
zhī
数
shù
, 审
shěn
乎
hū
治
zhì
乱
luàn
之
zhī
势
shì
, 达
dá
乎
hū
去
qù
就
j i ù
之
zhī
理
lǐ
。
若
ruò
时
shí
至
zhì
而
ér
行
háng
, 则
zé
能
néng
极
jí
人
rén
臣
chén
之
zhī
位
wèi
; 得
dé
机
jī
而
ér
动
dòng
, 则
zé
能
néng
成
chéng
绝
jué
代
dài
之
zhī
功
gōng
。 如
rú
其
qí
不
bú
遇
yù
, 没
méi
身
shēn
而
ér
已
yǐ
。 是
shì
以
yǐ
其
qí
道
dào
足
zú
高
gāo
, 而
ér
名
míng
重
zhòng
于
yú
后
hòu
代
dài
。
《 正 道 章 》
德
dé
足
zú
以
yǐ
怀
huái
远
yuǎn
, 信
xìn
足
zú
以
yǐ
一
yī
异
yì
, 义
yì
足
zú
以
yǐ
得
dé
众
zhòng
, 才
c á i
足
zú
以
yǐ
鉴
jiàn
古
gǔ
, 明
míng
足
zú
以
yǐ
照
zhào
下
x i à
, 此
cǐ
人
rén
之
zhī
俊
jùn
也
yě
; 行
háng
足
zú
以
yǐ
为
wéi
仪
yí
表
biǎo
,
智
zhì
足
zú
以
yǐ
决
jué
嫌
xián
疑
yí
, 信
xìn
可
kě
以
yǐ
使
shǐ
守
shǒu
约
yuē
, 廉
lián
可
kě
以
yǐ
使
shǐ
分
fēn
财
c á i
, 此
cǐ
人
rén
之
zhī
豪
háo
也
yě
; 守
shǒu
职
zhí
而
ér
不
bù
废
f è i
, 处
chù
义
yì
而
ér
不
bù
回
huí
, 见
jiàn
嫌
xián
而
ér
不
bù
茍
jì
免
miǎn
,
见
jiàn
利
lì
而
ér
不
bù
茍
jì
得
dé
, 此
cǐ
人
rén
之
zhī
杰
j i é
也
yě
。
《 求 人 之 志 章 》
绝
jué
嗜
shì
禁
j ì n
欲
yù
, 所
suǒ
以
yǐ
除
chú
累
l è i
。 抑
yì
非
f ē i
损
sǔn
恶
è
, 所
suǒ
以
yǐ
让
ràng
过
guò
。 贬
biǎn
酒
j i ǔ
阙
què
色
sè
, 所
suǒ
以
yǐ
无
wú
污
wū
。
避
bì
嫌
xián
远
yuǎn
疑
yí
, 所
suǒ
以
yǐ
不
bù
误
wù
。 博
bó
学
xué
切
qiē
问
wèn
, 所
suǒ
以
yǐ
广
guǎng
知
zhī
。 高
gāo
行
háng
微
wēi
言
yán
, 所
suǒ
以
yǐ
修
xiū
身
shēn
。
恭
gōng
俭
jiǎn
谦
qiān
约
yuē
, 所
suǒ
以
yǐ
自
zì
守
shǒu
。 深
shēn
计
jì
远
yuǎn
虑
lǜ
, 所
suǒ
以
yǐ
不
bù
穷
qióng
。
亲
qīn
仁
rén
友
yǒu
直
zhí
, 所
suǒ
以
yǐ
扶
fú
颠
diān
。
近
j ì n
恕
shù
笃
dǔ
行
háng
, 所
suǒ
以
yǐ
接
j i ē
人
rén
。 任
rèn
材
c á i
使
shǐ
能
néng
, 所
suǒ
以
yǐ
济
jì
物
wù
。 殚
dān
恶
è
斥
chì
谗
chán
, 所
suǒ
以
yǐ
止
zhǐ
乱
luàn
。
推
t u ī
古
gǔ
验
yàn
今
j ī n
, 所
suǒ
以
yǐ
不
bú
惑
huò
。 先
xiān
揆
kuí
后
hòu
度
dù
, 所
suǒ
以
yǐ
应
yìng
卒
zú
。 设
shè
变
biàn
致
zhì
权
quán
, 所
suǒ
以
yǐ
解
j i ě
结
j i é
。
括
kuò
囊
náng
顺
shùn
会
huì
, 所
suǒ
以
yǐ
无
wú
咎
j i ù
。 橛
jué
橛
jué
梗
gěng
梗
gěng
, 所
suǒ
以
yǐ
立
lì
功
gōng
。
孜
zī
孜
zī
淑
shū
淑
shū
, 所
suǒ
以
yǐ
保
bǎo
终
zhōng
。
《 本 德 宗 道 章 》
夫
fū
志
zhì
, 心
xīn
独
dú
行
xíng
之
zhī
术
shù
。 长
cháng
没
méi
长
cháng
于
yú
博
bó
谋
móu
, 安
ān
没
méi
安
ān
于
yú
忍
rěn
辱
rǔ
, 先
xiān
没
méi
先
xiān
于
yú
修
xiū
德
dé
, 乐
lè
没
méi
乐
lè
于
yú
好
hǎo
善
shàn
, 神
shén
没
méi
神
shén
于
yú
至
zhì
诚
chéng
,
明
míng
没
méi
明
míng
于
yú
体
tǐ
物
wù
, 吉
jí
没
méi
吉
jí
于
y ú
知
zhī
足
zú
, 苦
kǔ
没
méi
苦
kǔ
于
yú
多
duō
愿
yuàn
, 悲
bēi
没
méi
悲
bēi
于
yú
精
jīng
散
sàn
, 病
bìng
没
méi
病
bìng
于
yú
无
wú
常
cháng
, 短
duǎn
没
méi
短
duǎn
于
yú
苟
gǒu
得
dé
, 幽
yōu
没
méi
幽
yōu
于
yú
贪
tān
鄙
bǐ
, 孤
gū
没
méi
孤
gū
于
yú
自
zì
恃
shì
, 危
wēi
没
méi
危
wēi
于
yú
任
rèn
疑
yí
, 败
bài
没
méi
败
bài
于
yú
多
duō
私
sī
。
《 道 义 章 》
以
yǐ
明
míng
示
shì
下
x i à
者
zhě
暗
àn
, 有
yǒu
过
guò
不
bù
知
zhī
者
zhě
蔽
bì
, 迷
mí
而
ér
不
bù
返
fǎn
者
zhě
惑
huò
,
以
yǐ
言
yán
取
qǔ
怨
yuàn
者
zhě
祸
huò
, 令
lìng
与
yǔ
心
xīn
乖
guāi
者
zhě
废
f è i
, 后
hòu
令
lìng
缪
miù
前
qián
者
zhě
毁
huǐ
, 怒
nù
而
ér
无
wú
威
wēi
者
zhě
犯
fàn
, 好
hǎo
众
zhòng
辱
rǔ
人
rén
者
zhě
殃
yāng
, 戮
lù
辱
rǔ
所
suǒ
任
rèn
者
zhě
危
wēi
, 慢
màn
其
qí
所
suǒ
敬
jìng
者
zhě
凶
xiōng
, 貌
mào
合
hé
心
xīn
离
lí
者
zhě
孤
gū
, 亲
qīn
谗
chán
远
yuǎn
忠
zhōng
者
zhě
亡
wáng
, 近
j ì n
色
sè
远
yuǎn
贤
xián
者
zhě
昏
hūn
, 女
nǚ
谒
yè
公
gōng
行
xíng
者
zhě
乱
luàn
, 私
sī
人
rén
以
yǐ
官
guān
者
zhě
浮
fú
, 凌
líng
下
x i à
取
qǔ
胜
shèng
者
zhě
侵
qīn
,
名
míng
不
bú
胜
shèng
实
shí
者
zhě
耗
hào
。 略
lüè
己
jǐ
而
ér
责
zé
人
rén
者
zhě
不
bú
治
zhì
, 自
zì
厚
hòu
而
ér
薄
báo
人
rén
者
zhě
弃
qì
废
f è i
。 以
yǐ
过
guò
弃
qì
功
gōng
者
zhě
损
sǔn
, 群
qún
下
x i à
外
wài
异
yì
者
zhě
沦
lún
, 既
jì
用
yòng
不
bù
任
rèn
者
zhě
疏
shū
,
行
háng
赏
shǎng
吝
lìn
色
sè
者
zhě
沮
jǔ
, 多
duō
许
xǔ
少
shǎo
与
yǔ
者
zhě
怨
yuàn
, 既
jì
迎
yíng
而
ér
拒
jù
者
zhě
乖
guāi
。 薄
báo
施
shī
厚
hòu
望
wàng
者
zhě
不
bù
报
bào
, 贵
guì
而
ér
忘
wàng
贱
jiàn
者
zhě
不
bù
久
j i ǔ
。 念
niàn
旧
j i ù
而
ér
弃
qì
新
xīn
功
gōng
者
zhě
凶
xiōng
,
用
yòng
人
rén
不
bù
得
dé
正
zhèng
者
zhě
殆
dài
, 强
qiáng
用
yòng
人
rén
者
zhě
不
bù
畜
chù
, 为
wéi
人
rén
择
zé
官
guān
者
zhě
乱
luàn
,
失
shī
其
qí
所
suǒ
强
qiáng
者
zhě
弱
ruò
, 决
jué
策
cè
于
yú
不
bù
仁
rén
者
zhě
险
xiǎn
, 阴
yīn
计
jì
外
wài
泄
x iè
者
zhě
败
bài
, 厚
hòu
敛
liǎn
薄
báo
施
shī
者
zhě
凋
diāo
。 战
zhàn
士
shì
贫
pín
, 游
you
士
shì
富
fù
者
zhě
衰
shuāi
; 货
huò
赂
lù
公
gōng
行
xíng
者
zhě
昧
mèi
;
闻
wén
善
shàn
忽
hū
略
lüè
, 记
jì
过
guò
不
bù
忘
wàng
者
zhě
暴
bào
; 所
suǒ
任
rèn
不
bù
可
kě
信
xìn
, 所
suǒ
信
xìn
不
bù
可
kě
任
rèn
者
zhě
浊
zhuó
。 牧
mù
人
rén
以
yǐ
德
dé
者
zhě
集
jí
, 绳
shéng
人
rén
以
yǐ
刑
xíng
者
zhě
散
sàn
。 小
xiǎo
功
gōng
不
bù
赏
shǎng
, 则
zé
大
dà
功
gōng
不
bù
立
lì
; 小
xiǎo
怨
yuàn
不
bù
赦
shè
, 则
zé
大
dà
怨
yuàn
必
bì
生
shēng
。 赏
shǎng
不
bù
服
fú
人
rén
, 罚
fá
不
bù
甘
gān
心
xīn
者
zhě
叛
pàn
。 赏
shǎng
及
jí
无
wú
功
gōng
, 罚
fá
及
jí
无
wú
罪
zuì
者
zhě
酷
kù
。 听
tīng
谗
chán
而
ér
美
měi
,
闻
wén
谏
jiàn
而
ér
仇
chóu
者
zhě
亡
wáng
。 能
néng
有
yǒu
其
qí
有
yǒu
者
zhě
安
ān
, 贪
tān
人
rén
之
zhī
有
yǒu
者
zhě
残
cán
。
《 安 礼 章 》
怨
yuàn
在
z à i
不
bù
舍
shě
小
xiǎo
过
guò
, 患
huàn
在
z à i
不
bù
预
yù
定
dìng
谋
móu
。 福
fú
在
z à i
积
jī
善
shàn
, 祸
huò
在
z à i
积
jī
恶
è
。 饥
jī
在
z à i
贱
jiàn
农
nóng
, 寒
hán
在
z à i
堕
duò
织
zhī
。 安
ān
在
z à i
得
dé
人
rén
, 危
wēi
在
z à i
失
shī
事
shì
。
富
fù
在
z à i
迎
yíng
来
l á i
, 贫
pín
在
z à i
弃
qì
时
shí
。 上
shàng
无
wú
常
cháng
操
cāo
, 下
x i à
多
duō
疑
yí
心
xīn
。 轻
qīng
上
shàng
生
shēng
罪
zuì
, 侮
wǔ
下
x i à
无
wú
亲
qīn
。 近
j ì n
臣
chén
不
bù
重
zhòng
, 远
yuǎn
臣
chén
轻
qīng
之
zhī
。 自
zì
疑
yí
不
bù
信
xìn
人
rén
, 自
zì
信
xìn
不
bù
疑
yí
人
rén
。 枉
wǎng
士
shì
无
wú
正
zhèng
友
yǒu
, 曲
qǔ
上
shàng
无
wú
直
zhí
下
x i à
。 危
wēi
国
guó
无
wú
贤
xián
人
rén
, 乱
luàn
政
zhèng
无
wú
善
shàn
人
rén
。 爱
ài
人
rén
深
shēn
者
zhě
求
qiú
贤
xián
急
jí
, 乐
lè
得
dé
贤
xián
者
zhě
养
yǎng
人
rén
厚
hòu
。 国
guó
将
jiāng
霸
bà
者
zhě
士
shì
皆
j i ē
归
guī
, 邦
bāng
将
jiāng
亡
wáng
者
zhě
贤
xián
先
xiān
避
bì
。 地
dì
薄
báo
者
zhě
大
dà
物
wù
不
bù
产
chǎn
, 水
shuǐ
浅
qiǎn
者
zhě
大
dà
鱼
yú
不
bù
游
you
, 树
shù
秃
tū
者
zhě
大
dà
禽
qín
不
bù
栖
qī
, 林
lín
疏
shū
者
zhě
大
dà
兽
shòu
不
bù
居
jū
。 山
shān
峭
qiào
者
zhě
崩
bēng
, 泽
zé
满
mǎn
者
zhě
溢
yì
。 弃
qì
玉
yù
取
qǔ
石
shí
者
zhě
盲
máng
, 羊
yáng
质
zhì
虎
hǔ
皮
pí
者
zhě
柔
róu
。 衣
yī
不
bù
举
jǔ
领
lǐng
者
zhě
倒
dǎo
, 走
zǒu
不
bù
视
shì
地
dì
者
zhě
颠
diān
。 柱
zhù
弱
ruò
者
zhě
屋
wū
坏
huài
, 辅
fǔ
弱
ruò
者
zhě
国
guó
倾
qīng
。 足
zú
寒
hán
伤
shāng
心
xīn
, 人
rén
怨
yuàn
伤
shāng
国
guó
。 山
shān
将
jiāng
崩
bēng
者
zhě
下
x i à
先
xiān
隳
huī
, 国
guó
将
jiāng
亡
wáng
者
zhě
官
guān
先
xiān
弊
bì
。 根
gēn
枯
kū
枝
zhī
朽
xiǔ
, 人
rén
困
kùn
国
guó
残
cán
。 与
yǔ
覆
fù
车
chē
同
tóng
轨
guǐ
者
zhě
倾
qīng
, 与
yǔ
亡
wáng
国
guó
同
tóng
事
s hì
者
zhě
灭
miè
。 见
jiàn
已
yǐ
生
shēng
者
zhě
慎
shèn
将
jiāng
生
shēng
,
恶
è
其
qí
迹
jì
者
zhě
须
xū
避
bì
之
zhī
。 畏
wèi
危
wēi
者
zhě
安
ān
, 畏
wèi
亡
wáng
者
zhě
存
cún
。 夫
fū
人
rén
之
zhī
所
suǒ
行
háng
,
有
yǒu
道
dào
则
zé
吉
jí
, 无
wú
道
dào
则
zé
凶
xiōng
。 吉
jí
者
zhě
, 百
bǎi
福
fú
所
suǒ
归
guī
; 凶
xiōng
者
zhě
, 百
bǎi
祸
huò
所
suǒ
攻
gōng
。 非
f ē i
其
qí
神
shén
圣
shèng
, 自
zì
然
rán
所
suǒ
钟
zhōng
。 务
wù
善
shàn
策
cè
者
zhě
无
wú
恶
è
事
shì
, 无
wú
远
yuǎn
虑
lǜ
者
zhě
有
yǒu
近
j ì n
忧
yōu
。 同
tóng
志
zhì
相
xiāng
得
de
, 同
tóng
仁
rén
相
xiāng
忧
yōu
, 同
tóng
恶
è
相
xiāng
党
dǎng
,
同
tóng
爱
ài
相
xiāng
求
qiú
, 同
tóng
美
měi
相
xiāng
妒
dù
, 同
tóng
智
zhì
相
xiāng
谋
móu
, 同
tóng
贵
guì
相
xiāng
害
hài
, 同
tóng
利
lì
相
xiāng
忌
jì
, 同
tóng
声
shēng
相
xiāng
应
yìng
, 同
tóng
气
qì
相
xiāng
感
gǎn
, 同
tóng
类
l è i
相
xiāng
依
yī
, 同
tóng
义
yì
相
xiāng
亲
qīn
,
同
tóng
难
nán
相
xiāng
济
jì
, 同
tóng
道
dào
相
xiāng
成
chéng
, 同
tóng
艺
yì
相
xiāng
规
guī
, 同
tóng
巧
qiǎo
相
xiāng
胜
shèng
: 此
cǐ
乃
nǎi
数
shù
之
zhī
所
suǒ
得
dé
, 不
bù
可
kě
与
yǔ
理
lǐ
违
wéi
。 释
shì
己
jǐ
而
ér
教
jiào
人
rén
者
zhě
逆
nì
, 正
zhèng
己
jǐ
而
ér
化
huà
人
rén
者
zhě
顺
shùn
。 逆
nì
者
zhě
难
nán
从
cóng
, 顺
shùn
者
zhě
易
yì
行
xíng
, 难
nán
从
cóng
则
zé
乱
luàn
, 易
yì
行
xíng
则
zé
理
lǐ
。
如
rú
此
cǐ
理
lǐ
身
shēn
、 理
lǐ
国
guó
、 理
lǐ
家
j i ā
, 可
kě
也
yě
!
|
|